Jak układać jadłospisy – przepisy obowiązujące w szkole, przedszkolu i żłobku
Jak układać jadłospisy w szkole, przedszkolu czy żłobku i nie zwariować? Dostosowanie się do obowiązujących przepisów prawnych nie zawsze jest łatwe, są bowiem napisane często nie zrozumiałym językiem, różnie mogą być interpretowane. Zdarza się również, że nie do końca wiemy, jakie przepisy powinniśmy wziąć pod uwagę. Przy układaniu zgodnych z prawem jadłospisów w szkole, przedszkolu czy żłobku przydatna będzie znajomość poniższych przepisów.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 sierpnia 2016 w sprawie (…) wymagań, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w jednostkach systemu oświaty
W placówkach oświaty (szkoły, przedszkola) od 2016 roku obowiązuje rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 sierpnia 2016 w sprawie (…) wymagań, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w jednostkach systemu oświaty
Określa ono, jakie wymagania muszą spełnić środki spożywcze, które są wykorzystywane do przygotowywania dań. Znajdziemy tam również wytyczne, z jaką częstotliwości powinny pojawiać się poszczególne produkty (np. nabiał, warzywa i owoce, ryby, itd), ale również informacje o ograniczeniach (np. limit produktów smażonych, maksymalnie 2 x w tygodniu).
Stołówek szkolnych i przedszkolnych dotyczy paragraf 2, tekst jest krótki oraz stosunkowo przystępnie napisany (w odróżnieniu do innych aktów prawnych). Pełny test rozporządzenia znajdziesz tutaj ROZPORZADZENIE MINISTRA ZDROWIA Z DNIA 26 SIERPNIA 2016
Rozporządzenie również informuje o tym, że placówka musi dostosować swoje żywienie do obecnie obowiązujących Norm Żywienia dla Populacji Polskiej. Co oznacza, że powinniśmy zaznajomić się również z Normami Żywienia. Pełny tekst norm znajdziesz tutaj NORMY ŻYWIENIA
Normy Żywienia
Normy żywienia określają w jakich ilościach powinniśmy dostarczyć konkretnych składników odżywczych danej grupie ludności.
Co to są grupy ludności?
To podział na grupy wiekowe. Poszczególne grupy mają inne zapotrzebowanie na energie (kcal), węglowodany, tłuszcze, białka. Przykładowo dziecko w wieku 3 lat potrzebuje w codziennej diecie innej ilości białka czy tłuszczu, niż dziecko w wieku 6 lub 10 lat.
Obecnie obowiązują normy żywienia, które były zaktualizowane w 2017 roku. Podział na poszczególne grupy wśród dzieci wygląda następująco:
- dzieci w wieku 1-3 lat
- dzieci w wieku 4-6 lat
- dzieci w wieku 7-9 lat
- chłopcy w wieku 10-12 lat
- dziewczęta w wieku 10-12 lat
- chłopcy w wieku 13-15 lat
- dziewczęta w wieku 13-15 lat
- chłopcy w wieku 16-18 lat
- dziewczęta w wieku 16-18 lat
Wystarczy wejść w Normy Żywienia, odszukać rozdziału z konkretnym składnikiem, który nas interesuje, czyli np. Energia (Kcal), Tłuszcze, Białka lub Węglowodany. W konkretnym rozdziale odszukujemy grupę która nas interesuje, tj. dzieci 1-3 lata lub dzieci 4-6 lat, itd. Każda grupa ma przypisaną konkretną wartość na poszczególne składniki.
Norma średnioważona
Znajomość norm żywienia jest potrzebna między innymi do obliczenia normy średnioważonej. Norma średnioważona określa ile składników odżywczych (kcal, białka, węglowodanów, tłuszczców) musimy uwzględnić dla grupy, dla której jest układany jadłospis.
W placówkach oświaty są różne grupy wiekowe, więc i zapotrzebowanie na poszczególne składniki jest różne, dlatego trzeba uśrednić ilość poszczególnych składników odżywczych. Dzięki temu dostosujemy je do całej grupy, która korzysta z żywienia. W przedszkolu będą to 2 grupy dzieci do 3 lat oraz dzieci w wieku 4-6 lat, w przypadku szkoły podstawowej grup będzie więcej, gdyż uczęszczają do niej dzieci w wieku 7-15 lat. Jeśli nie wiesz, jak policzyć normę średnioważoną zajrzyj do artykułu „Jak obliczyć normę średnioważona”.
Możesz też pobrać bezpłatny szablon do obliczania normy średnioważonej na energie dla Twojej placówki, który dokonuje obliczeń za Ciebie lub zakupić poszerzony szablon, który oblicza również normę średnioważoną na białka, tłuszcze i cukier dla Twojej placówki.
Bezpłatny szablon możesz pobrać tutaj BEZPŁATNY SZABLON DO OBLICZANIA NORMY ŚREDNIOWAŻONEJ – KCAL
Poszerzoną wersje szablonu możesz kupić w Sklepie Przewodnika Żywienia POSZERZONY SZABLON DO OBLICZANIA NORMY ŚREDNIOWAŻONEJ – KCAL, BIAŁKA, TŁUSZCZE, CUKIER
Ustawa o bezpieczeństwie żywności
Dokument ten skupia się na wytycznych gwarantujących bezpieczeństwo żywności. Pełny tekst Ustawy o bezpieczeństwie żywności znajduje się tutaj: USTAWA O BEZPIECZEŃSTWIE ŻYWNOŚCI I ŻYWIENIA
Ustawa o bezpieczeństwie żywności odsyła do rozporządzenie 1169/2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności. Pełny tekst rozporządzenia znajdziesz tutaj ROZPORZĄDZENIE 1169/2011
Rozporządzenie 1169/2011
Rozporządzenie to informuje o tym, jak oznakować alergeny w jadłospisach i które alergeny należy oznaczać.
Placówki przedszkolne, szkolne i żłobki będzie dotyczył artykuł 44 oraz załącznik nr II, w którym jest wykaz wszystkich alergenów, które należy oznakować.
Mam nadzieje, że ten artykuł pozwoli Ci z łatwością odszukać przepisy, które warto znać, byś była z nimi na bieżąco i Sanepid nie zaskoczył Cię na kontroli.
Jeśli chcesz zgłębić temat związany z alergenami oraz prawidłowym układaniem jadłospisów, sprawdź szkolenia Przewodnika Żywienia. Jest to bardzo przystępna forma, która pozwali Ci zrozumieć w prosty sposób, o co dokładnie chodzi w przepisach, które Cię obowiązują.
Jeśli brakuje Ci czasu bądź z innych powodów nie możesz wziąć udziału w szkoleniach, a chciałabyś zweryfikować czy układane przez Ciebie jadłospisy są zgodne z przepisami możesz zlecić ich analizę – analiza jadłospisu. Dzięki niej dowiesz się co robisz dobrze, a co warto poprawić.
Zachęcam Ci do regularnego czytania artykułów Przewodnika Żywienia. Artykuły w głównej mierze dedykowane są Intendentom, pracującym w placówkach oświaty i żłobkach. Więcej ciekawostek, inspiracji i przydatnych informacji znajdziesz na facebooku Przewodnika Żywienia: https://www.facebook.com/przewodnikzywienia/